Το νοµοσχέδιο για τον αιγιαλό αποτελεί την τελευταία λέξη σε µια σειρά νοµοθετικών ρυθµίσεων που είδαν το φως στη διάρκεια της οικονοµικής κρίσης και αποσκοπούν να καταστήσουν όσο το δυνατόν πιο «ελκυστική» την ελληνική δηµόσια κτήση στους λεγόµενους επενδυτές.
Σε πρώτη φάση, ολόκληρη η δηµόσια περιουσία του κράτους, συµπεριλαµβανοµένων δασών, ευαίσθητων οικοσυστηµάτων, ακτών, µικρών νησιών, περιοχών φυσικού κάλλους κ.ο.κ., µεταβιβάζεται σταδιακά στην ανώνυµη εταιρεία ΤΑΙΠΕΔ, η οποία ιδρύθηκε µε σκοπό να την εκµεταλλευθεί (µε πωλήσεις, πολυετείς µισθώσεις και παραχωρήσεις σε επενδυτές), έναντι κάποιου, κατά κανόνα εξευτελιστικού, τιµήµατος, που θα χρησιµοποιηθεί αποκλειστικά για την πληρωµή του χρέους της χώρας.
Σε δεύτερη φάση, ο επίδοξος επενδυτής απαλλάσσεται από τους χωροταξικούς και πολεοδοµικούς περιορισµούς που έχουν θεσπιστεί µε τις ισχύουσες για κάθε συγκεκριµένη περιοχή χωροταξικές και πολεοδοµικές ρυθµίσεις και προικοδοτείται µε δικό του, ξεχωριστό για κάθε ακίνητο, καθεστώς, το οποίο ουσιαστικά του επιτρέπει να αναπτύξει την περιοχή του όπως εκείνος θέλει, σύµφωνα µε το επενδυτικό του σχέδιο (νοµοθεσία fast truck, ΕΣΧΑΔΑ κ.λπ.). Παράλληλα εξουδετερώνονται για χάρη του όλες οι πάγιες διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης (εγκρίσεις αρχαιολογικής υπηρεσίας, δασαρχείου κ.λπ.), αφού οι αρµόδιες υπηρεσίες καλούνται πλέον να εκφέρουν τη γνώµη τους µέσα σε ασφυκτικές χρονικές προθεσµίες, σε περίπτωση δε που δεν προλάβουν, η έγκρισή τους θεωρείται δεδοµένη και οι υπάλληλοι υπόκεινται σε πειθαρχικές κυρώσεις.
Μέσα στα πλαίσια αυτά, εντάσσεται και το επίµαχο νοµοσχέδιο για τον αιγιαλό. Δεδοµένου ότι τα περισσότερα από τα ακίνητα, για το οποία υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον, είναι παραθαλάσσια, το νοµοσχέδιο παραχωρεί τµήµατα του αιγιαλού και της παραλίας, καθώς και θαλάσσιους και λιµναίους χώρους, νησίδες, υφάλους σκοπέλους κ.λπ., στους επιχειρηµατίες επενδυτές και επιτρέπει σε αυτούς χρήσεις γης και κατασκευές οι οποίοι παραβιάζουν τις αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης, το άρθρο 24 του Συντάγµατος, τις Διεθνείς Συµβάσεις για την προστασία του τοπίου, της βιοποικιλότητας και των ακτών, και την πάγια νοµολογία του Συµβουλίου της Επικρατείας.
Ειδικότερα:
- Επιτρέπει τη δηµιουργία κατασκευών σε ακτές και αιγιαλούς για κάθε επιχειρηµατική δραστηριότητα.
- Καταργεί ουσιαστικά την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στις παραλίες.
- Καταστρέφει ανεπανόρθωτα το τοπίο, το περιβάλλον και τις αρχαιότητες.
- Παραχωρεί λίµνες, θάλασσες, νησίδες, υφάλους και σκοπέλους.
- Επιτρέπει µπαζώµατα για την εξυπηρέτηση στρατηγικών τουριστικών επενδύσεων.
- Νοµιµοποιεί αυθαίρετα ξενοδοχεία και επιχειρήσεις.
Οι περιβαλλοντικές, οικονοµικές και κοινωνικές συνέπειες από την ψήφιση του νοµοσχεδίου θα είναι καταστροφικές, ανυπολόγιστες και µη αντιστρέψιµες. Δεν πρόκειται µόνο για σοβαρότατο πλήγµα που θα υποστούν τα παράκτια οικοσυστήµατα (αµµόλοφοι, υγρότοποι, ενδιαιτήµατα προστατευόµενων ζώων και πτηνών). Ο αιγιαλός είναι ένα σύστηµα δυναµικό και εξαιρετικά ευαίσθητο, λόγω του ευµετάβλητου χαρακτήρα του (φυσική ή ανθρωπογενής διάβρωση της ακτής, άνοδος της στάθµης της θάλασσας και αύξηση των ακραίων φυσικών φαινοµένων λόγω κλιµατικής αλλαγής, µεταφορά και απόθεση φερτών υλικών κ.λπ.). Οι ανθρώπινες παρεµβάσεις στην παράκτια / παρόχθια ζώνη παρεµποδίζουν τις φυσικές διεργασίες εξισορρόπησης του συστήµατος του αιγιαλού και οδηγούν σε µορφολογικές αλλαγές και διαβρώσεις που θα θέσουν αργά ή γρήγορα σε κίνδυνο όχι µόνο τις πολυπόθητες επενδύσεις, αλλά και την ίδια την ύπαρξη των ακτών.
Παράλληλα, στις ελληνικές παράκτιες και παρόχθιες περιοχές βρίσκονται ακόµα θαµµένοι, περιµένοντας να αποκαλυφθούν, ανεκτίµητοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι (προϊστορικοί, κλασικοί και ρωµαϊκοί οικισµοί, αρχαίες λιµενικές εγκαταστάσεις, ναυάγια πλοίων κ.λπ.), ενώ πολλά από τα νησιά που έχουν περιέλθει στο ΤΑΙΠΕΔ αποτελούν στο σύνολό τους κηρυγµένους αρχαιολογικούς χώρους. Όλοι αυτοί οι αρχαιολογικοί θησαυροί θα κινδυνεύσουν σοβαρά, όπως εκτιµούν οι αρχαιολόγοι.
Είναι εποµένως φανερό ότι το νοµοσχέδιο δεν πλήττει µόνο το δικαίωµα πρόσβασης των πολιτών στις ελληνικές ακτές, αλλά και πολλές πτυχές της βιώσιµης ανάπτυξης, δεδοµένου ότι παραβιάζει, µεταξύ άλλων, την Παγκόσµια Διακήρυξη του Ρίο (ΟΗΕ, 1992) για τη βιώσιµη ανάπτυξη, το άρθ. 24 του Συντάγµατος, τον ισχύοντα αρχαιολογικό Νόµο 3028/2002, την Ευρωπαϊκή Σύµβαση για την προστασία της αρχαιολογικής κληρονοµιάς του Λονδίνου (1969) που κυρώθηκε µε τον Ν. 1127/81 και αναθεωρήθηκε µε τη σύµβαση της Βαλέττα (1992), την Ευρωπαϊκή Σύµβαση του Τοπίου (Ν.3827/2010), την Παγκόσµια Σύµβαση για τη Βιοποικιλότητα που υπογράφηκε στη Σύνοδο του Ρίο το 1992 (Ν. 2204/94), την Σύµβαση της Βαρκελώνης για την Προστασία της Μεσογείου κ.λπ. Οι νοµοθετικές αυτές ρυθµίσεις προστατεύουν, η κάθε µια από το δική της σκοπιά, τα δηµόσια αγαθά που σχετίζονται µε τον αιγιαλό, την παραλία και την παράκτια και παραλίµνια ζώνη.
Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε, το νοµοσχέδιο έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση όλων εκείνων, πολιτών, επιστηµονικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών οργανώσεων, οι οποίοι ασπάζονται τις αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης και πιστεύουν ότι οι αρχές αυτές πρέπει να αποτελούν τον οδηγό αλλά και το νοµικό όριο για κάθε δηµόσια πολιτική και κάθε ιδιωτική δράση. Ένα όριο που δεν επιτρέπεται να παραβιαστεί για κανένα σκοπό, πολύ περισσότερο όταν το διακύβευµα αφορά την απώλεια της πολύτιµης φυσικής και πολιτιστικής µας κληρονοµιάς.
Οι ακτές και ο αιγιαλός είναι το εθνικό µας σύµβολο, η πηγή έµπνευσης για την επιστήµη, την τέχνη και τη λογοτεχνία ανά τους αιώνες. Ακόµη και µε στυγνή οικονοµική λογική, αποτελεί το σηµαντικότερο συγκριτικό πλεονέκτηµα της χώρας. Είναι ένα δώρο που µας χάρισε η φύση και η καλή µας τύχη, για να το διαφυλάξουµε, να το προστατεύσουµε και να το διατηρούµε ελεύθερο στη διάθεση όλων, Ελλήνων και ξένων, ώστε να το απολαµβάνουν όπως είναι, χωρίς αλλοιώσεις και περιορισµούς. Είναι χρέος µας να το αφήσουµε να επιτελεί το φυσικό του προορισµό: απλά να υπάρχει.
ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΜΑΝΩΦ
Πρόεδρος του Επιµελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιµότητος, Σύµβουλος Επικρατείας
Οικοτριβές 